Komisioni Evropian ka publikuar Raportin për vendet e Ballkanit Perëndimor. Me këtë rast përfaqësuesja e Lartë e BE-së për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Federica Mogherini ka thënë se çdo shtet është vlerësuar në bazë të meritave të veta.
Sa i përket Kosovës, Mogherini ka përmendur vetëm zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit (MSA) dhe dialogun që po zhvillohet me Serbinë, duke mos dhënë detaje të tjera sa i përket përparimit të Kosovës në rrugën drejt liberalizimit të vizave.
Kriteret politike
Kosova mbajti zgjedhje të parakohshme në qershor të vitit 2017. Kuvendi dhe Qeveria e re u formuan në shtator. Deri më tani, megjithatë, koalicioni i ri qeverisës ka pasur sukses të kufizuar në sjelljen e reformave të lidhura me Bashkimin Evropian (BE) dhe ndërtimin e konsensusit mbi çështjet kyçe strategjike për Kosovën.
Fragmentimi dhe polarizimi i vazhdueshëm politik kanë ndikuar negativisht në rolin e Kuvendit dhe kanë ndikuar në punën efektive të Qeverisë. Gjatë periudhës raportuese, kanë ndodhur veprime të papranueshme nga deputetët, si përdorimi i gazit lotsjellës, të cilat kanë ndërprerë punën parlamentare. Megjithatë, ratifikimi i Marrëveshjes së Demarkacionit me Malin e Zi në mars 2018 ishte një përparim i rëndësishëm.
Mbajtja e zgjedhjeve të përgjithshme dhe ato komunale gjatë vitit 2017, në përgjithësi ishin mirë të administruara. Megjithatë, format e frikësimit kandidatëve që nuk i përkasin Listës Serbe ngritën shqetësime. Hetimi i vrasjes së politikanit serb në Kosovë, Oliver Ivanoviq, në janar 2018, po vazhdon.
Përpjekjet e deputetëve në dhjetor 2017, për të shfuqizuar Ligjin mbi Dhomat e Specializuara dhe Prokurorinë Speciale kanë ngritur shqetësime serioze. Është thelbësore që Kosova të përmbushë plotësisht detyrimet e saj ndërkombëtare lidhur me Dhomat e Specialistëve dhe Prokurorinë e Specialistëve dhe të tregojë përkushtim të plotë ndaj këtyre institucioneve.
Disa përparime janë bërë sidomos me shqyrtimin e agjencive dhe (gjysmë) organeve të pavarura. Politizimi i vazhdueshëm i administratës publike mbetet një shqetësim dhe ndikon negativisht në efikasitetin dhe pavarësinë profesionale të administratës publike.
Sistemi gjyqësor i Kosovës është në një fazë të hershme. Disa përparime janë arritur në zbatimin e pakos së ligjeve të vitit 2015. Integrimi i gjyqtarëve dhe prokurorëve serbë të Kosovës dhe personelit të tyre mbështetës në sistemin gjyqësor të Kosovës ishte një arritje e madhe e vitit 2017. Gjyqësori ende është i prekshëm nga ndikimet e panevojshme politike dhe institucionet e sundimit të ligjit kërkojnë përpjekje të vazhdueshme për të ndërtuar kapacitetet e tyre. Menaxhimi i drejtësisë mbetet i ngadalshëm dhe joefikas.
Kosova është në një fazë të hershme/ka një nivel të përgatitjes në luftën kundër korrupsionit. Ajo ka bërë disa përparime në ndjekjen penale për korrupsion të nivelit të lartë dhe rastet e krimit të organizuar, duke përfshirë edhe dënimet përfundimtare. Progres është bërë edhe në konfiskimin paraprak të pasurive edhe pse konfiskimet mbeten të ulëta. Korrupsioni është i përhapur dhe mbetet një çështje shqetësuese. Nevojiten përpjekje të përbashkëta për të trajtuar këtë problem në një mënyrë gjithëpërfshirëse dhe strategjike.
Kosova është në një fazë të hershme në luftën kundër krimit të organizuar. Janë bërë disa përparime në lidhje me korrupsionin e nivelit të lartë dhe rastet e krimit të organizuar. Përderisa ka më shumë konfiskim paraprak të mjeteve, ende ekzistojnë disa dënime përfundimtare, hetime financiare dhe konfiskime përfundimtare të pasurisë. Agjencitë e zbatimit të ligjit po luftojnë në mënyrë efektive për të luftuar krimin e organizuar në veri të Kosovës. Disa përparime u bënë në luftën kundër terrorizmit, duke përfshirë masat për të luftuar ekstremizmin dhe radikalizmin e dhunshëm dhe për të parandaluar qytetarët nga bashkimi i konflikteve jashtë vendit. Autoritetet e Kosovës duhet të jenë më efektive në përpjekjet e tyre për të luftuar pastrimin e parave dhe ligji përkatës duhet të jetë në përputhje me standardet e BE -së dhe me ato ndërkombëtare.
Kuadri ligjor në përgjithësi garanton mbrojtjen e të drejtave themelore të njeriut në përputhje me standardet evropiane. Megjithatë, nevojiten përpjekje shtesë lidhur me zbatimin. Zbatimi i strategjive dhe legjislacionit për të drejtat e njeriut shpesh dëmtohet nga burimet e papërshtatshme financiare dhe burime të tjera, veçanërisht në nivel lokal, prioritizimi i kufizuar politik dhe mungesa e koordinimit.
Duhet bërë më shumë për të garantuar në mënyrë efektive të drejtat e personave që i përkasin pakicave, përfshirë romët dhe ashkalinjtë dhe personat e zhvendosur, për të siguruar barazinë gjinore, për të krijuar një sistem të integruar të mbrojtjes së fëmijëve dhe për të avancuar mbrojtjen e trashëgimisë kulturore.
Kosova ka një nivel të përgatitjes në fushën e lirisë së shprehjes dhe nuk ka pasur progres gjatë periudhës raportuese. Liria e shprehjes është e garantuar në Kushtetutë dhe Kosova përfiton nga një mjedis mediatik pluralist dhe i gjallë. Megjithatë, kërcënimet dhe sulmet kundër gazetarëve kanë vazhduar. Kuvendi ka treguar përkushtim të kufizuar në gjetjen e një zgjidhjeje për financimin e qëndrueshëm të transmetuesit publik (RTK), duke e lënë atë në presion politik.
Autoritetet kanë bërë përparim në menaxhimin e migracionit të rregullt dhe të parregullt. Ende duhen përpjekje.
Kriteret ekonomike
Kosova ka bërë përparim të mirë dhe është në një fazë të hershme të zhvillimit të një ekonomie tregu funksionale. Ambienti i biznesit është përmirësuar dhe Qeveria ka respektuar rregullin fiskal për deficitin buxhetor, megjithatë përfitimet e veteranëve të luftës vazhdojnë të përbëjnë një sfidë për financat publike.
Ekonomia informale mbetet e përhapur. Rritja e shkallës së pjesëmarrjes së fuqisë punëtore nuk u përputh nga përfitimet në punësim, kështu që rritet norma e papunësisë. Kjo preku veçanërisht femrat dhe të rinjtë dhe punëtorët e pakualifikuar. Me gjithë rritjen e fortë të eksporteve, deficiti i lartë tregtar pasqyron një bazë të dobët të prodhimit.
Legjislacioni i BE-së
Kosova ka bërë disa përparime dhe është në një fazë të hershme sa i përket kapacitetit për të përballuar presionin konkurrues dhe forcat e tregut brenda BE-së. Asnjë përparim nuk është bërë në përmirësimin e cilësisë së arsimit dhe adresimin e boshllëqeve të aftësive në tregun e punës.
Kosova ka bërë disa përparime në përmirësimin e infrastrukturës rrugore, por ende mbeten boshllëqet e mëdha të infrastrukturës në sektorët e hekurudhave dhe energjisë. Ndryshimet strukturore në ekonomi janë të ngadalta pasi mbeten të varura nga sektori i tregtisë me pakicë. Integrimi me BE-në pengohet nga zbatimi i ngadalshëm i Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit.
Kosova ka vazhduar përpjekjet për të mbajtur marrëdhënie të mira dhe konstruktive bilaterale me vendet e tjera. Ajo është e përfaqësuar në shumicën e organizatave rajonale që është në kuadër të Marrëveshjes mbi Përfaqësimin Rajonal e rënë dakord midis Prishtinës dhe Beogradit në vitin 2012.
Sa i përket normalizimit të marrëdhënieve me Serbinë, Kosova ka mbetur e angazhuar në dialog. Megjithatë, Kosova duhet të bëjë përpjekje të mëtejshme dhe të kontribuojë në krijimin e rrethanave që ndihmojnë normalizimin e plotë të marrëdhënieve me Serbinë.
Sa i përket përshtatjes me standardet evropiane, Kosova është në një fazë të hershme. Shtrirja legjislative ka vazhduar në disa fusha, por zbatimi është i dobët.
Janë bërë disa përparime në fushën e lëvizjes së lirë të mallrave dhe shërbimeve, prokurimit publik dhe konkurrencës, si dhe në përmirësimin e mjedisit të biznesit. Në fushën e taksave dhe doganave është bërë përparim edhe në mbledhjen e të ardhurave dhe thjeshtimin e procedurave administrative, por Kosova duhet të shtojë luftën kundër ekonomisë informale dhe evazionit fiskal. Sektori i energjisë vazhdon të përballet me sfida serioze. Asnjë përparim nuk është arritur për të adresuar çështjet mjedisore.
