“Kosova është një vend prioritar për BERZH-in”.
Kështu shprehet Sergiy Maslichenko, drejtor i këtij institucioni në zyrën në Kosovë.
Ai në intervistë për KlanKosova.tv ka përmendur punët e kryera, ato në proces, ndërkaq ka theksuar se duan që të bëjnë më shumë ngaqë është bërë.
“Pra, deri më tani ne përafërsisht investojmë 70-80 milionë euro për çdo vit dhe me të vërtetë për 10 vjetët e fundit kemi shkuar me më shumë se 600 milionë në 105 projekte drejtpërdrejt”, ka treguar ai.
Por, Maslichenko i cili mandatin për ta drejtuar Bankën për Rindërtim dhe Zhvillim në Kosovë e ka marrë në shkurt të vitit 2023, thotë se planet për të ardhmen janë që dora të shtrihet dukshëm më gjerë.
“Ne kemi plane për 300-400 milionë euro për momentin dhe kjo varet edhe nga kapaciteti i qeverisë, ministritë e ndryshme dhe ndërmarrjet e ndryshme publike, se si janë të gatshëm të punojnë me ne shpejt dhe të angazhohen”.
Ndër planet më të mëdha bëjnë pjesë investimet në hekurudha, por edhe projekte të tjera që lidhen drejtpërsëdrejti me komunat.
Përmes hekurudhave synohet që të krijohet rrjet që lidh edhe vendet fqinje, duke synuar rritjen e të bërit tregti. Maslichenko tregon gjithashtu pse në Kosovë investimet shkojnë më tepër në sektorin publik, derisa ngjashëm nuk ndodhë me vendet e tjera.
Atë që ka parë si Zëvendësministër i Energjisë në Ukrainë gjatë periudhës 2019-2020, kreu i zyrës së BERZh në Prishtinë, thotë se ka vërejtur edhe potencialin e madh që ka gjithashtu Kosova për energji të ripërtëritshme.
BERZh ka parashikuar rritje ekonomike për Kosovën prej 3.5 përqind, derisa shkallë të inflacionit prej 4.5, që dallon me parashikimet e Qeverisë së Kosovës dhe disa institucione tjera ndërkombëtare.
Një parashikim personal, Maslichenko e ka dhënë kur ka folur për agresionin e Rusisë me të cilin po përballet Kievi, duke thënë: “Lufta në Ukrainë do të përfundojë vitin tjetër”.
INTERVISTA E PLOTË:
Zoti Maslichenko, faleminderit për pritjen këtu në zyrën e BERZH-it dhe faleminderit që jeni me Klan Kosova.
Mirë se erdhe! Është kënaqësi!
Shumë faleminderit!
Në shkurt të këtij viti jeni emëruar Drejtor i Zyrës së Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim në Kosovë. Cila është përshtypja për Kosovën në përgjithësi dhe pastaj pikëpamjet për ekonominë?
Sergiy Maslichenko: Po, unë jam këtu tashmë nëntë muaj dhe padyshim që kam pikëpamje pozitive për Kosovën. Jam i emocionuar që jam këtu në nivel personal dhe profesional. Personalisht, shohim që njerëzit janë shumë miqësorë, shumë mbështetës. Unë jam këtu me familjen time, me dy fëmijët. Neve na pëlqen të jemi këtu. Është një vend shumë i bukur me njerëz të mirë dhe besoj se ka potencial shumë të mirë.
Nga ana profesionale, është gjithashtu emocionuese të jesh këtu sepse Kosova është një demokraci e re, një vend i ri, dhe ka shumë procese, shumë aktivitete që po zhvillohen, për të cilat si BERZH kemi rol për të dhënë ndihmë, për ta ndihmuar vendin, qeverinë, sektorin privat të rritet dhe të zhvillohet shpejt. Pra, është një mundësi shumë e mirë për mua dhe për bankën që të mbështesim autoritetet e Kosovës që të zhvillohen shpejt. Dhe kjo është në kohën e duhur, besoj, sepse ka ende probleme me të cilat përballen vendet fqinje. Ballkani Perëndimor në përgjithësi kërkon shumë mbështetje.
Ju përmendët se jeni për nëntë muaj këtu. Cilat kanë qenë projektet më të mëdha që keni mbështetur në këtë periudhë?
Ju kemi parë edhe javë më parë në hapjen tuneleve të hekurudhës Han i Elezit – Fushë Kosovë. Sa mendoni se do të jetë ndihmues ndërtimi i hekurudhave në Kosovë, jo vetëm rrugëve e autostradave?
Sergiy Maslichenko: Hekurudhat janë transport i rëndësishëm. Dhe ne si bankë, së bashku me Bashkimin Evropian e kemi mbështetur këtë projekt prej disa vitesh. Është një projekt shumë i madh, 200 milionë. Është në vazhdim e sipër. Pra është nënshkruar më parë. Pata kënaqësinë që mora pjesë së bashku me kryeministrin dhe ministrat në hapjen e dy tuneleve. Mendoj se ky është një moment historik shumë i rëndësishëm. Ideja e këtij projekti është lidhja e jugut me veriun. Pra nga Shkupi në Mitrovicë dhe më pas në veri deri në kufirin e Serbisë. Dhe ne besojmë se rrjeti hekurudhor është i nevojshëm që biznesi të lëvizë mallra në vend.
Dhe gjithashtu kur tregtoni me vende të huaja, është gjithashtu e rëndësishme që ne të tërheqim më shumë investitorë të huaj në vend, sepse ata do të kuptonin se mund të lëvizin lehtësisht mallrat e tyre brenda dhe jashtë vendit. Ky është një rrjet nga veriu në jug. Por është gjithashtu e rëndësishme që të kemi rrjetin lindje-perëndim, të cilin ne gjithashtu e mbështesim dhe dëshirojmë që qeveria të fillojë këtë projekt, në thelb duke lidhur dhe rehabilituar rrjetin ekzistues në Pejë dhe më pas në Podujevë. Dhe me këtë rrjet ne do të mbulojmë qytetet kryesore dhe gjithashtu pjesë e tij mund të jetë Aeroporti i Prishtinës, i cili është gjithashtu i mirë për popullatën, për njerëzit, për Kosovën sepse do të fillojnë të udhëtojnë më shumë.
Këto janë projekte të brendshme. Por kur të kalojmë përtej, a do të ndryshonte investimi në hekurudha të të bërit tregti me fqinjët?
Mendoj se ky është qëllimi. Sepse një nga synimet tona strategjike në vend për BERZH-in është përmirësimi i lidhjes rajonale, integrimi, dhe për rrjedhojë edhe investimet e investitorëve të huaj. Pra, ne besojmë se ky rrjet do të përmirësojë dhe do të rrisë qarkullimin ndërmjet vendeve fqinje, në këtë rast ndërmjet Kosovës dhe Maqedonisë së Veriut dhe më vonë edhe me Serbinë. Pra, kjo do të përmirësojë tregtinë, do të përmirësojë investimet e huaja direkte në vend.
Nga viti 2012, BERZH ka investuar në Kosovë më shumë se 600 milionë euro. A do të vazhdojë të rritet mbështetja?
Sigurisht që Kosova është një vend prioritar për BERZH-in dhe ne duam të bëjmë edhe më shumë. Pra, deri më tani ne përafërsisht investojmë 70-80 milionë euro për çdo vit dhe me të vërtetë për 10 vjetët e fundit kemi shkuar me më shumë se 600 milionë në 105 projekte drejtpërdrejt, por kemi bërë shumë projekte në mënyrë indirekte përmes bonove komerciale.
Ne kemi linja krediti për të mbështetur ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, për gratë në biznes, për të rinjtë në biznes. Dhe nëpërmjet linjave të kredisë ne financuam ndoshta 4,000 kompani dhe individë që përfituan nga financimi i BERZH-it. Dhe ne do të donim të vazhdonim këto projekte, si me sektorin privat, sepse pjesë e rreth 50 përqind e portofolit tonë është sektori privat.
Dhe me sektorin publik, sepse publiku do të ketë nevojë për më shumë, për shkak të investimeve në infrastrukturë, ato janë të kushtueshme, shumë intensive dhe do të kenë nevojë për më shumë para. Dhe shpresojmë që në të ardhmen të kemi më shumë projekte me qeverinë.
Keni ndonjë cak për vitin që po vjen? A do të kaloni mesataren e investimeve që thatë se është 70-80 milionë për vit?
Ju përmendët sektorin publik dhe sektorin privat. Kur shihni më shumë potencial për investime?
Sergiy Maslichenko: Zakonisht si bankë ne financojmë më shumë sektorin privat në rajon, kështu që në vendet e tjera afërsisht 70-80 përqind është sektori privat dhe 20-30 përqind është sektori publik. Por në Kosovë si vend i ri dhe në zhvillim ju duhen më shumë investime publike, duhen rrugë automobilistike, në hekurudha, këto janë investimet që ju duhen. Dhe mendoj se janë investime shumë të shtrenjta.
Mendoj se nëse shikoni shifrat, ato mund të jenë ndoshta më shumë edhe në sektorin publik. Pra plus energjia nëse flasim për kosto, nëse flasim për infrastrukturë urbane për qytetet, sepse edhe qytetet janë nën investime. Kështu përmenda autobusët publikë, ndërtesat publike, por mund të bëjmë më shumë plane për trajtimin e ujërave të zeza, mund të bëjmë fabrika uji, të cilat i kemi pak në plan për t’i konsideruar. Por mendoj se është gjithashtu e rëndësishme të punojmë me shumë qytete, sa më shumë që të mundemi.
Ju keni qenë zëvendësministër i Energjisë në Ukrainë. Dhe ju e njihni shumë mirë fushën e energjisë. Si i shihni kapacitetet e Kosovës në energjinë e ripërtëritshme?
Sergiy Maslichenko: Në fakt, besoj se energjia e ripërtëritshme është potenciali më i lartë për zhvillimin e Kosovës.
Është nevojë e kohës.
Sergiy Maslichenko: Mund të zhvillohet shpejt. Por për këtë ju nevojiten politika të duhura rregullative. Kështu që unë mendoj se tashmë është bërë një hap i mirë nga qeveria.
Janë bërë disa hapa.
A është mjedisi ekonomik i mirë në Kosovë për të investuar investitorët e huaj?
Sergiy Maslichenko: Nuk është një mjedis i lehtë, le të themi.
Kur thoni se nuk është e lehtë, çfarë nënkuptoni?
Sergiy Maslichenko: Pra kemi shumë thirrje qoftë edhe për këtë ankandin solar. Kemi pasur rreth 20 thirrje me investitorë të ndryshëm. Ata na pyesnin në BERZH sepse ne jemi mirë të pranishëm këtu në të gjithë vendin për përvojën tonë dhe sepse shumë prej tyre nuk e njihnin mirë Kosovën. Dhe sigurisht nëse shikojnë gazetat lexojmë për çështje që lidhen me negociatat politike etj.
Lajmet ndonjëherë nuk janë pozitive. Por ne si bankë, jemi këtu, e njohim mirë vendin. Ne u thamë se është një vend i mirë për të investuar. Ne jemi gjithmonë pozitivë dhe i inkurajojmë që të vijnë dhe të investojnë në këtë projekt diellor.
Dhe do të shohim rezultate, shpresoj së shpejti. Por në të vërtetë, përveç çështjeve gjeopolitike që kanë të bëjnë me Kosovën, mendoj se edhe qeveria duhet të jetë më e hapur ndaj sektorit privat dhe investitorëve të huaj. Mendoj se mund të bëjnë më shumë. Dhe mendoj se kohët e fundit ata miratuan ligjin për investime të qëndrueshme për të krijuar agjenci për promovimin e investimeve. Është një hap shumë i drejtë përpara, por për fat të keq duhet më shumë kohë për të miratuar ligjin sesa për të krijuar këtë agjenci. Dhe koha po kalon dhe mendoj se është vendimtare që këto reforma të bëhen shpejt.
Jemi pothuajse në fund të vitit. Kemi parë projeksione të ndryshme për rritjen ekonomike. Disa të dhëna, por edhe kryeministri Albin Kurti thonë se do të shkojë në 3.8 përqind. Nga ana tjetër, ka institucione ndërkombëtare si Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe Banka Botërore që thonë se rritja do të shkojë nga 3.0 deri 3.5 përqind. A mjafton kjo për një vend si Kosova që të ketë rritje ekonomike 3.0 deri 3.5 përqind, apo të themi edhe 3.8 përqind?
Inflacioni ka qenë një çështje tjetër, një problem tjetër. Si shihni se e luftoi qeveria inflacionin? Parashikimi është se në fund të vitit norma do të jetë 3.3 përqind. A është e lartë?
Mendoj se në ditët e sotme inflacioni është i lartë, relativisht i lartë në shumë vende evropiane. Pra, projeksioni ynë është rreth 4.5, dhe kjo në krahasim me vitin e kaluar, është shumë më pak, padyshim. Nuk është pak, por mendoj se duhet të keni parasysh mjedisin e përgjithshëm. Siç e përmenda, çmimet e energjisë ende janë të paqëndrueshme dhe të larta në disa vende. Kosova varet edhe nga çmimet ndërkombëtare, dhe për këtë arsye është modest sipas meje inflacioni. Mendoj se Kosova është në rrugën e duhur për të ulur presionin inflacionist dhe mendoj se vitin e ardhshëm do të jetë edhe më i vogël.
Ky inflacion importohet nga vende të tjera, veçanërisht pas luftës, pushtimit të Rusisë në Ukrainë. Dhe dua të flas pak edhe për këtë temë të rëndësishme. A keni shpresë se lufta në Ukrainë do të ketë një fund së shpejti?
